ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

 

مطابق با ماده ۲۱ قانون آزمایشی ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷/۰۲/۱۷، مودیان مالیاتی اعم اشخاص حقوقی یا حقیقی که به ارائه کالا یا خدمات اقدام میکنند، طی ۱۵ روز پس از پایان هر فصل از سال ملزم به تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده می‌باشند که مطابق ماده ۴ قانون جدید ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰/۰۴/۱۴این مدت به یک ماه افزایش یافته است.

در این مقاله به تعاریف و اهم مواردی درباره قوانین مالیات بر ارزش افزوده ValueAdded Tax (و به اختصار VAT) و نحوه محاسبه آن و چگونگی ثبت نام و همچنین آموزش نحوه تکمیل و ارسال آن می‌پردازیم.

مودیان برای جلوگیری از جرایم مالیاتی، می توانند با مراجعه به سایت سامانه ارزش افزوده، نسبت به ثبت نام اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به صورت الکترونیکی اقدام نمایند.

تعاریف:

عرضه Supply: یک مفهوم اقتصادی بنیادی است که مقدار کل کالاها یا خدمات خاصی را که برای مصرف کننده موجود است توصیف می‌کند. عرضـه می‌تواند به مقدار موجود در یک قیمت خاص یا مقدار موجود در یک محدوده خاص از قیمت ها که در نمودار نمایش داده می‌شود، اشاره کند.

بنکدار: شخصی که کالا را از تولیدکننده بصورت عمده خریداری و انبار می‌کنند و در نهایت به صورت خرد یا حتی عمده به عمده فروشان، خرده فروشان، سوپرمارکت‌ها و غیره، به فروش میرسانند.

ارزش افزوده VALUE ADDED، در قانون به این شکل تعریف میگردد:

“مالیات غیر مستقیمی که بر تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین وضع می‌گردد.”

یا بعبارت ساده تر تفاوت میان ارزش کالا و خدمات فروخته شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده است.

مثالی ساده برای درک بهتر:

 میتوان گفت سودی که یک فروشنده بر روی کالای خود در نظر میگیرد تا بتواند هزینه های خود را تامین کند همان ارزش افزوده ای است که در این قانون در نظر گرفته میشود و یا در یک شرکت تولیدی خدمات و موادی که بر روی ساخت یک محصول مصرف و هزینه میشود باعث افزایش بهای آن کالا و یا به عبارت دیگر موجب ایجاد ارزش افزوده بر آن محصول میشود که سودی که نیز بر روی بهای تمام شده محصول ساخته شده خود در نظر میگیرد نیز جزو همان ارزش افزوده مورد نظر در قانون میباشد.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده VAT، یکی از انواع مالیات های غیر مستقیم می باشد و به مالیاتی اطلاق می گردد که برای تمام کسب و کارها در هر مرحله از فرایند تولید، توزیع، واردات کالاها و خدمات، که بر مبنای ارزش افزوده ایجاد شده، تعلق می گیرد و توسط خریدار، پرداخت می شود.

در واقع میزان مالیـات بر ارزش افزوده را مصرف کننده نهایی پرداخت میکند و یا به عبارت دیگر پرداخت کننده مالیات بر ارزش افزوده همان مصرف کننده نهایی میباشد.

برای روشن شدن موضوع میتوانید مثالی که در بخش “نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده و نرخ آن” آماده است، رجوع کنید. 

عرضه‌ کنندگان کالا و خدمات موظف اند که مالیات ارزش افزوده را که به صورت درصدی از بهای فروش کالا یا خدمات میباشد، در زمان فروش، از خریدار اخذ کرده، پس از کسر مالیات پرداختی (بابت خرید یا تولید آن کالا یا خدمات)، از مالیاتی که از خریدار دریافت می نماید، باقیمانده آن را به سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند که صورت این معاملات و در نتیجه پرداختی های مابه التفاوت، از طریق ابزاری، با عنوان اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، انجام می شود و مودیان مالیاتی، مکلف شده اند، با تنظیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده، این مالیات را به دولت بپردازند.

در مرحله اول مالیات بر ارزش افزوده (همانند اظهارنامه مالیات عملکرد موضوع ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم)، به صورت خود اظهاری مودیان یا مشمولان مالیاتی، تعیین و محاسبه می‌گردد؛ در واقع مودیان، شخصا می بایست مالیات بر ارزش افزوده محاسبه شده در دفاتر خود را از طریق اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده، اظهار و به سازمان امور مالیاتی ارائه و چنانچه مابه التفاوتی داشت آن را به حسابهای مشخص شده سازمان امور مالیاتی واریز (و یا پرداخت) نمایند، و در مرحله بعد طبق آیین نامه های مشخص شده سازمان امور مالیاتی مراحل رسیدگی به اظهارنامه مودی طبق مراحل مشخص توسط نمایندگان سازمان انجام میشود.

مطابق با ماده ۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده عرضه کلیه کالاها و خدمات در ایران و صادرات و واردات آنها مگر در مواردی که قانون به صراحت بیان نموده مشمول مالیات بر ارزش افزوده میباشند.

با توجه به ماده مذکور مودیان مالیاتی در شرایط زیر میتوانند از خریدار کالا و یا خدمات، مالیات و عوارض ارزش افزوده دریافت نمایند:

• عرضه کننده کالا یا ارائه کننده خدمات باشند.
• معاف از فراخوان نباشند.
• ثبت نام خود را انجام داده باشند.
• کالا و خدمت ارائه شده مشمول معافیت نباشند.

نکته۱: یک مودی میتواند همزمان هم کالای معاف از مالیات بر ارزش افزوده را به فروش برساند هم کالای غیر معاف را.

برای مشاهده معافیت ها به مواد ۹ الی ۱۲ فصل سوم قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰/۴/۱۴ مراجعه نمایید.

برای مشاهده مراحل فراخوان ارزش افزوده کلیک کنید.

انواع مالیات بر ارزش افزوده:

بهتر است قبل از توضیح انواع مالیات بر ارزش افزوده با مفهوم تولید ناخالص داخلی Gross Domestic Product آشنا شویم.

به ارزش نقدی یا پولی تمامی کالاهای تولید شده و خدمات ایجاد شده در داخل کشور، صرف نظر از توجه به ملیت صاحبان این عامل، در یک بازه زمانی مشخص (دوره یکساله) را تولید ناخالص داخلی می گویند.

برای محاسبه تولید ناخالص داخلی یا GDP سه روش وجود دارد.

1. روشمحاسبه از طریق تولیدکه، از مجموع محاسبه همه ارزش افزوده های ایجاد شده، بوسیله قسمتهای مختلف اقتصادی یک کشور پس از کسر کارمزد احتساب شده، بدست می آید.

2. روشمحاسبه از طریق مخارجکه، از مجموع محاسبه میزان مصرف خانوار و هزینه های مربوط به بخش خصوصی و دولتی و رقم خالص صادرات بدست می آید. (این روش پرکاربردترین روش ذکر شده و در نظام مالیات بر ارزش افزوده، برای مشخص نمودن پایه مالیاتی از تولید ناخالص داخلی به روش مخارج استفاده می شود).

(GDP = C + I + G +  )X-M

C  میزان مخارج مصرفی (Consumption) بخش خصوصی (خانوارها)

I  هزینه سرمایه گذاری(Investment) ، مانند هزینه خرید ساختمان، ابزار، ماشین آلات و …

G  خرید یا مخارج بخش دولتی (Government Expenditure)، شامل هر خرید کالا و خدماتی که توسط دولت صورت پذیرفته است.

X  میزان صادرات Export؛

M  میزان واردات Import؛

(X-M)  میزان خالص صادرات که از تفریق ارزش صادرات از ارزش واردات بدست می آید.

3. روشمحاسبه از طریق درآمدکه، از مجموع درآمد بدست آمده از فروش کالا و خدمات بوسیله بخشهای تولیدی بدست می آید.

حال با توجه به درک GDP به توضیح درباره انواع مالیات بر ارزش افزوده می پردازیم.

1. مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی، در این روش مالیات کلی بر فروش اعمال می شود. این نوع مالیات هم برفروشکالاهای مصرفی و هم بر فروش کالاهای سرمایه ای اعمال می گردد. در واقع اعتبار مالیاتی به خرید کالاهای سرمایه ای توسط بنگاه اقتصادی تعلق نمی گیرد.

از آنجایی که در مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی، هزینه کالاهای سرمایه ای نیز مشمول مالیات می شود، ممکن است انگیزه سرمایه گذاری به دلیل بالا رفتن هزینه های سرمایه گذاری کاهش یابد. با وجود اینکه این روش دارای پایه مالیاتی گسترده ای است و باعث ایجاد درآمد بیشتر برای دولت میشود، به دلیل برخی از اهداف مدنظر از جمله کارایی نظام مالیاتی، از این روش صرف نظر شده است.

2. مالیات بر ارزش افزوده از نوعدرآمدی، که در این نوع، ابتدا از پایه مالیات هزینه‌های جانبی و استهلاک کسر شده‌ و در نهایت سرمایه‌گذاری خالص شامل مالیات می گردد.

3. مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی، که بر پایه کالاهای مصرفی و خدمات میباشد (مالیات بر ارزش افزوده ای که در ایران اجرا میگردد از نوع مصرفی میباشد).

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده و نرخ آن

در حالت کلی مالیات بر ارزش افزوده به این شکل محاسبه میگردد که مودیان مالیاتی، مبلغ حاصل از تفاضل مالیات دریافتی از خریدار با مالیاتی که پرداخت می نماید را به دولت به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کند.

یکی از رایج ترین اشتباهاتی که در محاسبات مالیات بر ارزش افزوده صورت میپذیرد این است که گاها تفاضل مالیات دریافتی با پرداختی محاسبه نمیگردد. برای روشن شدن موضوع، به مثال زیر توجه کنید:

در این مثال تماما فرض میشود کلیه سلسله های توضیح داده شده از وارد کننده تا مغازه دار همگی مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشند.

وارد کننده کالایی را با مبلغ ۱.۰۰۰.۰۰۰ ریال میخرد که به این مبلغ ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده اضافه میشود و وارد کننده میبایست مبلغ ۹۰.۰۰۰ ریال را بعنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان (به اداره گمرک که زیرمجموعه سازمان امور مالیاتی میباشد) پرداخت نماید.

وارد کننده ما کالای مورد نظر را با ۵۰ درصد سود به عمده فروش (بنکدار) میفروشد؛ بعبارت دیگر مبلغ کالا ۱.۵۰۰.۰۰۰ریال، که ۹ درصد آن یعنی ۱۳۵.۰۰۰ ریال می شود را علاوه بر مبلغ اصلی (۱.۵۰۰.۰۰۰ریال) از بنکدار دریافت نموده، حال وارد کننده میبایست مبلغ ۱۳۵.۰۰۰ ریال را از ۹۰.۰۰۰ کسر کرده و الباقی آن یعنی ۴۵.۰۰۰ریال را به دولت پرداخت نماید.

بنکدار نیز با ۱۰ درصد سود کالا (کالایی که درواقع با بهای تمام شده ۱.۵۰۰.۰۰۰ ریال خریداری نموده و با احتساب مالیات بر ارزش افزوده آن ۱.۶۳۵.۰۰۰ ریال به وارد کننده پرداخت نموده است) را به مغازه دار میفروشد به مبلغ ۱.۶۵۰.۰۰۰ ریال (بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده) که ارزش افزوده آن ۱۴۸.۵۰۰ریال میشود که با تفاضل از مالیات پرداختی در نهایت میبایست ۱۳.۵۰۰ ریال را به دولت بابت ارزش افزوده پرداخت نماید.

به عبارت دیگر بنکدار بابت خرید کالای فوق ۱۳۵.۰۰۰ ریال مالیات به وارد کننده پرداخت نموده و از مغازه دار نیز بابت فروش کالای ۱.۶۵۰.۰۰۰ ریالی مبلغ ۱۴۸.۵۰۰ ریال بابت مالیات بر ارزش افزوده (جمعا ۱.۷۹۸.۵۰۰ ریال) دریافت نموده است.

فرمول محاسبه مالیات بر ارزش افزوده به شرح ذیل است:

مبلغ پرداختی بابت مالیات بر ارزش افزوده فروش – مبلغ پرداختی بابت مالیات بر ارزش افزوده خرید

که اگر این تفاضل مثبت شد باید ما به التفاوت آن را در اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به سازمان واریز نمود و چنانچه این تفاضل منفی شد میتوان با توجه به ماده ۸ فصل دوم ق.ا.ا مصوب ۱۴۰۰/۴/۱۴درخواست استرداد آن را از سازمان نمود و یا به حساب اعتبار مالیاتی خود برای دوره های بعد منظور نمود.

۱۴۸.۵۰۰-۱۳۵۰۰۰ = 13.۵۰۰

مغازه دار نیز با ۶ درصد سود کالا را به مصرف کننده نهایی میفروشد به مبلغ ۱.۷۴۹.۰۰۰ریال که به این مبلغ، ۱۵۷.۴۱۰ ریال افزوده میگردد که مصرف کننده نهایی آن را پرداخت میکند. مغازه دار پس از تفاضل ۱۵۷.۴۱۰ با ۱۴۸.۵۰۰ریال که بابت ارزش افزوده به بنکدار پرداخت نموده که مطابق با فرمول توضیح داده شده یعنی مبلغ ۸.۹۱۰ ریال را میبایست به سازمان بابت مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نماید.

و نهایتا مشتری (مصرف کننده نهایی) پرداخت کننده اصلی مالیات بر ارزش افزوده به مبلغ ۱۴۸.۵۰۰ ریال میباشد.

برای درک این مسئله همه پرداختی ها در مثال فوق را اینجا با هم مرور میکنیم:

مبالغ پرداختی به سازمان امور مالیاتی را در هر مرحله را نگاه و محاسبه میکنیم.

مالیات ارزش افزوده پرداختی وارد کننده به گمرک (به نیابت از سازمان امور مالیاتی)                       ۹۰.۰۰۰ ریال

مالیات ارزش افزوده پرداختی وارد کننده در مرحله اظهارنامه به سازمان (۹۰.۰۰۰-۱۳۵.۰۰۰)           ۴۵.۰۰۰ ریال

مالیات ارزش افزوده پرداختی بنکدار در مرحله اظهارنامه به سازمان (۱۳۵.۰۰۰-۱۴۸.۵۰۰)               ۱۳.۵۰۰ ریال

مالیات ارزش افزوده پرداختی مغازه دار در مرحله اظهارنامه به سازمان (۱۴۸.۵۰۰-۱۵۷.۴۱۰)            ۸.۹۱۰ ریال

۹۰.۰۰۰+۴۵.۰۰۰+۱۳.۵۰۰+۸.۹۱۰ = 157.۴۱۰

همانطور که میبینیم ما به التفاوت مبالغ دریافتی سازمان در مرحله اظهارنامه از هر بنگاه تجاری در مثل فوق جمعا به مبلغ ۱۵۷.۴۱۰ ریال شد که مصرف کننده نهایی آن را یکجا به آخرین دست (مغازه دار) هنگام خرید پرداخت نموده است.

پس مصرف کننده نهایی عملا این مبلغ مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت نموده و بنگاه های دست اندرکار بازرگانی آن کالا به عنوان بازویی از سازمان امور مالیاتی این وجوه را در مراحل مختلف به امانت گرفته و مطابق با اظهارنامه آن را به سازمان پرداخت مینمایند.

یکی از محاسن بزرگ مالیات بر ارزش افزوده دقیقا همین است که در صورت اجرای درست آن و نیز با وجود بازار شفاف و رقابتی دست دلالان یا واسطه گران کاهش یافته و در دراز مدت باعث رونق بازار و عملا مقرون به صرفه تر شدن کالا برای مصرف کننده نهایی میشود. چرا که هنگامی که مصرف کننده ببیند ۱۵۷.۴۱۰ ریال مالیات بر مصرف خود دارد میپردازد سعی میکند یا مصرف خود را کاهش دهد و یا از یک دست بالاتر خرید کند و نهایتا به همین منوال دستهای دخیل در واسطه به یک دست بالاتر مراجعه کنند که در نهایت در مثال ما برای آن کالا بجای یک وارد کننده دو وارد کننده خواهیم داشت و نتیجتا وجود دو وارد کننده یعنی ایجاد رقابت در کیفیت و قیمت. این یکی از محاسنی است که با اجرای صحیح قانون میتوان در دراز مدت به خوبی از آن بهره مند شد. که متاسفانه برخی از افراد (بویژه وارد کنندگان و بازاریان یا تولید کنندگان سنتی) مالیات پرداختی را به عنوان بهای کالای خریداری شده خود در نظر میگیرند و محاسبه میکنند.

تاریخچه و لایحه مالیات بر ارزش افزوده در ایران به ابتدای زمستان سال ۱۳۶۶ برمیگردد که ۶ ماه پس از این تاریخ بدلیل مشکلات جنگ و تثبیت قیمت ها اجرایی نگردید. در مهر سال ۱۳۸۷ این قانون بصورت آزمایشی برای مدت ۵ سال به اجرا درآمد که نرخ اولیه آن ۳ درصد بود که به تدریج به ۹ درصد افزایش یافت که ۶ درصد آن مالیات بر ارزش افزوده و ۳ درصد عوارض ارزش افزوده محاسبه گردید.

اقدامات ضروری قبل از ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

آماده نمودن اسناد و مدارک مورد نیاز (در زیر توضیح داده شده) قبل از ارسال اظهارنامه این روند را سرعت میبخشد. بدین منظور میتوانید یک فایل اکسل شامل ستون های ردیف، نام فروشنده، نام خریدار، مبلغ خالص فروش/خرید، مبلغ عوارض، مبلغ مالیات و مبلغ مجموع تهیه کنید.

ردیف	نام خریدار/ فروشنده	خرید/ فروش	عوارض	مالیات	مجموع
		مبلغ خالص خرید/فروش (بدون احتساب ارزش افزوده)	مبلغ خالص خرید/فروش *۳%	مبلغ خالص خرید/فروش *۶%	مجموع مبالغ خرید/فروش و مالیات و عوارض

مدارک مورد نیاز ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

مدارک مورد نیاز جهت ارسال اظهارنامه میبایست حداقل ۱۰ سال بایگانی و نگهداری گردند. جدا سازی فاکتورهای خرید و فروش اقلامی که مشمول مالیات هستند در سرعت روند ارسال موثر میباشد.

1. گواهی ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده.
2. اظهارنامه‌های تایید شده قبلی در صورتی که سالهای گذشته ارسال شده است.
3. دفاتر قانونی.
4. اسناد مربوط به بیمه.
5. اسناد گمرکی حمل و نقل.
6. صورت حساب و فاکتورهای مربوط به خرید و فروش کالا و ارائه خدمات.
7. کلیه رسیدهای بانکی پرداخت مالیات و عوارض.
8. برگه‌های اعلامیه بدهکار و بستانکار
9. نوارهای صندوق
10. کلیه مستندات معاملات و عملیات

نکته: مودیان مالیاتی ملزم به استفاده از صورت حساب ها، فاکتورها، صندوق های مکانیزه، پایانه های فروشگاهی و … مورد تایید سازمان امور مالیاتی کشور هستند.

آموزش ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

همانطور که قبلا توضیح داده شد مالیات بر ارزش افزوده، به صورت خود اظهاری مودیان یا مشمولان مالیاتی، تعیین و محاسبه و پرداخت می گردد.

ارسال اظهارنامه ارزش افزوده از طریق سامانه یکپارچه www.evat.ir صورت میپذیرد.

در پایان هر فصل مودیان، از طریق سامانه evat.ir اظهارنامه ارزش افزوده خود را میبایست ثبت کنند. 

پس از ورود به سایت در قسمت راست آن ابتدا میبایست، نام کاربری و کلمه عبور خود را وارد کنید و سپس به روی گزینه ورود به سامانه کلیک کنید.

پس از ورود از پنل سمت راست ابتدا نوع اظهارنامه مالیاتی مورد نظر خود را انتخاب نمایید.

سپس باید سال عملکرد و شماره دوره (شماره فصولی است که اظهارنامه مرتبط به آن میباشد) را وارد نمایید.

اگر تاکنون اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده پر نکرده اید ابتدا باید فرم مربوط به مالیات بر ارزش افزوده را تکمیل نموده و مشخصات مودی را با دقت پر نمایید. در این قسمت میبایست اطلاعاتی که در قسمت مدارک به آن‌ اشاره شده را وارد کنید. در سه بخش این اطلاعات تقسیم بندی شده اند.

مشخصات مودی که شامل اطلاعات هویتی شما می شود با توجه شخص حقوقی یا شخص حقیقی، این بخش را بصورت کامل پر کنید.

اطلاعات مربوط به فروش و صادرات کالا و خدمات را در جدول شماره ۱ و اطلاعات مربوط به خرید و واردات کالا و خدمات را در جدول شماره ۲ پر کنید. در ردیف اول جدول ۱ باید میزان فروش کالا و خدماتی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده می باشد و در ردیف دوم این جدول میزان فروش کالا و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده ثبت گردد. در ردیف چهارم فروش کالاهای مشمول یک درصد مالیات که مطابق بند ۴ مصوبه ۶۸ شورای هماهنگی اقتصادی مورخ ۳۱/۰۱/۱۴۰۱ در زمینه کاهش نرخ مالیات بر ارزش افزوده واردات برخی اقلام کالاهای اساسی » از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده تا پایان سال ۱۴۰۱، نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز و چای و همچنین نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده قند و شکر تولید داخل معادل یک درصد(۱%) تعیین می‌شود» ثبت میگردد.

در صورتی ورود این مبالغ الباقی کادرها بصورت اتوماتیک پر می‌گردند و میزان مالیات بر ارزش افزوده مشخص می‌گردد. دقت گردد مبلغی (مجموع فروش فصل است) که در ردیف پنجم جدول ۱ درج میگردد بایست با میزان فروش درج شده در صورت معاملات فصلی که برای اداره مالیات تنظیم کرده‌اید یکسان باشد. در غیر اینصورت به مشکل خواهید خورد. جدول ۲ نیز دقیقا مطابق با جدول ۱ پر میگردد با این تفاوت که اطلاعات مربوط به خرید میبایست وارد گردد.

پس از ورود اطلاعات، نام و نام خانوادگی را در پایان وارد کرده و “ثبت موقت” و “تایید” و در نهایت وارد مرحله بعد میشوید.

ادامه دارد..